Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

materiae C

  • 1 Quantum materiae materietur marmota monax si marmota monax materiam possit materiari?

    How much wood would a woodchuck chuck if a woodchuck could chuck wood?

    Latin Quotes (Latin to English) > Quantum materiae materietur marmota monax si marmota monax materiam possit materiari?

  • 2 materia

    wood (building material), lumber, timber; woody branch/growth/part of tree; material, matter, substance; food/fuel; breeding stock; topic, subject matter; means, occasion, condition effecting action; latent ability/potential

    Latin-English dictionary > materia

  • 3 materia

    mātĕrĭa, ae, (mātĕrĭēs, ēi), f.    - gén. sing. arch. materiai. [st1]1 [-] matière, ce dont une chose est composée; substance alimentaire, nourriture.    - materia rerum, Cic.: la matière, le principe des choses.    - sua de materie grandescere, Lucr.: se développer par ses éléments propres.    - materia imbecillissima, Cels.: nourriture très peu substantielle.    - ne coitus inutilis materiae fiat, Cels. 3: afin de prévenir l'amas d'une matière nuisible (= l'amas de pus). [st1]2 [-] matériaux, bois de construction, bois (en général), branche, souche, tronc.    - materia caesa, Caes.: bois coupé.    - ex levi materia: de bois léger. [st1]3 [-] matière, objet, thème, sujet.    - materia ad jocandum, Cic.: matière à plaisanterie.    - materia sermonum, Cic.: sujet d'entretiens.    - materies crescit mihi, Cic. Att. 2, 12, 3: mon sujet s'étend (sous ma plume). [st1]4 [-] occasion, cause, sujet, prétexte.    - materiam excitandi belli quaerebat, Liv. 1, 22: il cherchait l'occasion de rallumer la guerre.    - angebatur ferox Tullia nihil materiae in viro neque ad cupiditatem neque ad audaciam esse, Liv. 1, 46: la fière Tullia souffrait à l'idée que, chez son mari, il n'y avait rien pour stimuler l'ambition et l'audace. [st1]5 [-] caractère, ressource de l'esprit, manière d'être, humeur.    - non sum materia digna perire tua, Ov. H. 4, 86: je ne mérite pas de mourir victime de ta dureté.
    * * *
    mātĕrĭa, ae, (mātĕrĭēs, ēi), f.    - gén. sing. arch. materiai. [st1]1 [-] matière, ce dont une chose est composée; substance alimentaire, nourriture.    - materia rerum, Cic.: la matière, le principe des choses.    - sua de materie grandescere, Lucr.: se développer par ses éléments propres.    - materia imbecillissima, Cels.: nourriture très peu substantielle.    - ne coitus inutilis materiae fiat, Cels. 3: afin de prévenir l'amas d'une matière nuisible (= l'amas de pus). [st1]2 [-] matériaux, bois de construction, bois (en général), branche, souche, tronc.    - materia caesa, Caes.: bois coupé.    - ex levi materia: de bois léger. [st1]3 [-] matière, objet, thème, sujet.    - materia ad jocandum, Cic.: matière à plaisanterie.    - materia sermonum, Cic.: sujet d'entretiens.    - materies crescit mihi, Cic. Att. 2, 12, 3: mon sujet s'étend (sous ma plume). [st1]4 [-] occasion, cause, sujet, prétexte.    - materiam excitandi belli quaerebat, Liv. 1, 22: il cherchait l'occasion de rallumer la guerre.    - angebatur ferox Tullia nihil materiae in viro neque ad cupiditatem neque ad audaciam esse, Liv. 1, 46: la fière Tullia souffrait à l'idée que, chez son mari, il n'y avait rien pour stimuler l'ambition et l'audace. [st1]5 [-] caractère, ressource de l'esprit, manière d'être, humeur.    - non sum materia digna perire tua, Ov. H. 4, 86: je ne mérite pas de mourir victime de ta dureté.
    * * *
        Materia, materiae: vel Materies, materiei, foe. gen. Quint. Toute sorte de matiere de quoy on fait quelque chose, Estoffe.
    \
        Materiae etiam appellatione, ligna omnia comprehenduntur. Liu. Du marrein, ou marrien, Bois à bastir, ou faire quelque ouvrage.
    \
        Materies. Colum. Le bois qui est soubz l'escorce.
    \
        Mortales materiae. Tacit. Perissables, Subjectes à corruption, Qui ne dureront pas tousjours.
    \
        Praebuit iuueni materiem adipiscendi fauoris. Tacit. Occasion, Matiere.
    \
        Materia benefaciendi. Plin. iunior. Occasion, Matiere.
    \
        Materia. Colum. Les tendrons qui naissent és vignes chascun an, Le jeune bois de la vigne.

    Dictionarium latinogallicum > materia

  • 4 materia

    mātĕrĭa, ae ( gen. materiāi, Lucr. 1, 1051), and mātĕrĭes, ēi (only in nom. and acc. sing., and once gen. plur. materierum, Lact. 2, 12, 1; v. Neue, Formenl. 1, p. 383), f. [from same root with mater, q. v.], stuff, matter, materials of which any thing is composed; so the wood of a tree, vine, etc., timber for building (opp. lignum, wood for fuel); nutritive matter or substance for food (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    materia rerum, ex qua et in qua sunt omnia,

    Cic. N. D. 3, 39, 92; cf. id. Ac. 1, 6, 7:

    materiam superabat opus,

    Ov. M. 2, 5:

    materiae apparatio,

    Vitr. 2, 8, 7:

    rudis,

    i. e. chaos, Luc. 2, 8; cf.: omnis fere materia nondum formata rudis appellatur, Cinc. ap. Paul. ex Fest. p. 265 Müll.:

    (arbor) inter corticem et materiem,

    Col. 5, 11, 4:

    crispa,

    Plin. 16, 28, 51, § 119:

    materiae longitudo,

    Col. 4, 24, 3:

    vitis in materiam, frondemque effunditur,

    id. 4, 21, 2:

    si nihil valet materies,

    Cic. de Or. 2, 21, 88:

    in eam insulam materiam, calcem, caementa, atque arma convexit,

    id. Mil. 27, 74:

    caesa,

    Col. 11, 2, 11; cf. Caes. B. G. 4, 17; 5, 39:

    cornus non potest videri materies propter exilitatem, sed lignum,

    Plin. 16, 40, 76, § 206:

    materiae, lignorum aggestus,

    Tac. A. 1, 35:

    videndum est ut materies suppetat scutariis,

    Plaut. Ep. 1, 1, 35:

    proba materies est, si probum adhibes fabrum,

    id. Poen. 4, 2, 93: imprimebatur sculptura materiae anuli, sive ex ferro sive ex auro foret, Macr. S. 7, 13, 11. — Plur.:

    deūm imagines mortalibus materiis in species hominum effingere,

    Tac. H. 5, 5.—Of food:

    imbecillissimam materiam esse omnem caulem oleris,

    Cels. 2, 18, 39 sqq.; cf. of the means of subsistence:

    consumere omnem materiam,

    Ov. M. 8, 876; matter, in gen.:

    materies aliqua mala erat,

    Aug. Conf. 7, 5, 2.—In abstract, matter, the material universe:

    Deus ex materia ortus est, aut materia ex Deo,

    Lact. 2, 8.—
    B.
    Esp., matter of suppuration, pus, Cels. 3, 27, 4.—
    II.
    Transf., a stock, race, breed:

    quod ex vetere materia nascitur, plerumque congeneratum parentis senium refert,

    Col. 7, 3, 15:

    generosa (equorum),

    id. 6, 27 init.
    III.
    Trop.
    A.
    The matter, subjectmatter, subject, topic, ground, theme of any exertion of the mental powers, as of an art or science, an oration, etc.: materiam artis eam dicimus in qua omnis ars et facultas, quae conficitur ex arte, versatur. Ut si medicinae materiam dicamus morbos ac vulnera, quod in his omnis medicina versetur;

    item quibus in rebus versatur ars et facultas oratoria, eas res materiam artis rhetoricae nominamus,

    Cic. Inv. 1, 5, 17:

    quasi materia, quam tractet, et in qua versetur, subjecta est veritas,

    id. Off. 1, 5, 16:

    est enim deformitatis et corporis vitiorum satis bella materies ad jocandum,

    id. de Or. 2, 59, 239; 1, 11, 49; id. Rosc. Com. 32, 89; id. Div. 2, 4, 12:

    sermonum,

    id. Q. Fr 1, 2, 1: materies crescit mihi, my matter (for writing about) increases, id. Att. 2, 12, 3: rei. id. Q. Fr. 2, 1, 1:

    aequa viribus,

    a subject suited to your powers, Hor. A. P. 38:

    infames,

    Gell. 17, 12, 1:

    extra materiam juris,

    the province, Gai. Inst. 2, 191.—
    B.
    A cause, occasion, source, opportunity (cf. mater, II.):

    quid enim odisset Clodium Milo segetem ac materiam suae gloriae?

    Cic. Mil. 13, 35 (for which shortly before:

    fons perennis gloriae suae): materies ingentis decoris,

    Liv. 1, 39, 3:

    non praebiturum se illi eo die materiam,

    id. 3, 46, 3:

    major orationis,

    id. 35, 12, 10:

    criminandi,

    id. 3, 31, 4:

    omnium malorum,

    Sall. C. 10:

    materiam invidiae dare,

    Cic. Phil. 11, 9, 21:

    materiam bonitati dare,

    id. de Or. 2, 84, 342:

    scelerum,

    Just. 3, 2, 12:

    seditionis,

    id. 11, 5, 3:

    laudis,

    Luc. 8, 16:

    benefaciendi,

    Plin. Pan. 38:

    ne quid materiae praeberet Neroni,

    occasion of jealousy, Suet. Galb. 9:

    epistolae, quae materiam sermonibus praebuere,

    Tac. H. 4, 4:

    praebere materiam causasque jocorum,

    Juv. 3, 147:

    materiamque sibi ducis indulgentia quaerit,

    id. 7, 21.—
    C.
    Natural abilities, talents, genius, disposition:

    fac, fuisse in isto C. Laelii, M. Catonis materiem atque indolem,

    Cic. Verr. 2, 3, 68, § 160:

    in animis humanis,

    id. Inv. 1, 2, 2:

    materiam ingentis publice privatimade decoris omni indulgentia nostra nutriamus,

    Liv. 1, 39, 3:

    ad cupiditatem,

    id. 1, 46; Quint. 2, 4, 7.—Hence, one's nature, natural character:

    non sum materia digna perire tua,

    thy unfeeling disposition, Ov. H. 4, 86.—
    D.
    A subject, argument, course of thought, topic (post-Aug.):

    tertium diem esse, quod omni labore materiae ad scribendum destinatae non inveniret exordium,

    Quint. 10, 3, 14:

    argumentum plura significat... omnem ad scribendum destinatam materiam ita appellari,

    id. 5, 10, 9:

    video non futurum finem in ista materia ullum, nisi quem ipse mihi fecero,

    Sen. Ep. 87, 11:

    pulcritudinem materiae considerare,

    Plin. Ep. 3, 13, 2; 2, 5, 5:

    materiam ex titulo cognosces,

    id. ib. 5, 13, 3 al. (materies animi est, materia arboris;

    et materies qualitas ingenii, materia fabris apta,

    Front. II. p. 481 Mai.; but this distinction is not observed by class. writers).

    Lewis & Short latin dictionary > materia

  • 5 materia

    māteria, ae, f. u. māteriēs, ēī, f. (mater), der Stoff, die Materie, woraus etwas hervorgeht, verfertigt oder unterhalten wird, I) eig.: A) im allg.: rerum, der Grundstoff der Dinge, Cic.: materia rudis, v. Chaos, Lucan.: ferri materia, Eisenerz, Iustin.: materiam praebet seges arida, v. Brennstoff, Zunder, Ov.: u. so habens semina flammae materies, Ov.: quaeque de sua materia grandescere, Lucr. – v. der Eitermaterie, dem Eiterstoff, Cels. 3, 27. no. 4. – v. Material zu einer Arbeit, zu einem Bau, parietum, Vitr.: materiam (an der Tür) superabat opus (die Arbeit), Ov.: u. so v. Baumaterialien aller Art, aes ferrumque et lintea et spartum et navalis alia materia ad classem aedificandam, Liv.: delata materia omnis infra Veliam, Liv.: vom Mauerkalk als Bindemittel beim Mauern, Iustin. – Plur., deûm imagines mortalibus materiis in species hominum effingere, Tac. hist. 5, 5: a deo ad materias avocant, lenken auf das Materielle ab, Min. Fel. 27, 2. – B) insbes., 1) das Holz der Nutzbarkeit nach, das Nutzholz, Bauholz (Ggstz. ligna, das Brennholz), a) als Nutzholz u. als noch grünes, frisches Holz übh., sowohl ganze Bäume als Zweige, lenta (zähes) materies, Plaut.: cupam materiā ulmeā aut fagineā facito, Cato: omni materiā et cultā et silvestri (alles Holz, sowohl angepflanztes als wildwachsendes) partim ad calefaciendum corpus igni adhibito et ad mitigandum cibum utimur, partim ad aedificandum, Cic.: materies vitis, das Stammholz = der Stamm (Ggstz. sarmenta), Cic.: inter librum et materiam (dem Stammholz), Colum.: genus surculorum aptum materiae (zu Nutzholz, Bau- u. Brennholz), Colum. u. so oft von den Zweigen, das grüne Holz, Colum. – b) als Bauholz, zu Häusern, Schiffen, Brücken, zur Befestigung eines Lagers usw., Cic., Caes. u.a.: materia viridis, Liv.: navalis, Curt. u. Liv. epit.: pabuli, lignorum (Brennholzes), materiae (Bauholzes) aggestus, Tac.: zu Stangen, Cato: materiam caedere, Bauholz fällen, Liv. u.a.: Plur., ligna, materiae, Plin. ep. 10, 41 (50), 2: materiae navales, Liv. epit. 48. – 2) der Nahrungsstoff, imbecillissima, valentissima, media, Cels. 2, 18. p. 66, 34 sqq. (D.). – u. die Lebensmittel, Vorräte, Ov. met. 8, 876. – 3) übtr., die Gattung, Rasse, Art der Tiere, zur Fortpflanzung, generosa, Colum. 6, 27 in.: vetus, Colum. 7, 3, 15. – II) übtr.: 1) die Materie, Materialien, der Stoff zu etw., als Gegenstand geistiger od. künstlerischer Tätigkeit, Aufgabe, Vorwurf, huius materiae tractatio, Sen.: ad iocandum, Cic.: sermonum, Cic.: artis, Stoff, Gegenstand der Künste u. Wissenschaften, womit sie sich beschäftigen, Cic.: operis iusti, Vell.: aequitatis, Materie (locus communis) von der Billigkeit, Cic.: crescit mihi materies, der Stoff wächst mir unter den Händen, Cic.: nunc in tres partes omnem hanc materiam dividam, Sen.: materiam sermonibus praebere, Tac. – 2) der Vorrat an etw., ficti (an erdichteten Vorwänden), Ov. met. 9, 769. – 3) der Brennstoff, Zündstoff = die Ursache, Gelegenheit, Anregung, Veranlassung zu etw., seditionis, Cic.: materies omnium malorum, Sall.: aurum, summi materies mali, Hor.: longo materia bello, Tac.: materiam dare invidiae, Cic.: non superbiae ac libidini, sed bonitati ac moderationi facultatem et materiam dare, Cic.: materiam praebere criminibus (Beschuldigungen), von einem Acker, Liv.: invidiae flammam ac materiam criminibus suggerere (v. einem Ankläger), Liv.: materiam gloriae eripere alci, Liv.: pro materia, der Sache gemäß, Ov. – 4) die geistige Anlage, zuw. das Talent, Naturell, Catonis, Cic.: ingentis decoris, Liv.: angebatur ferox Tullia nihil materiae in viro neque ad cupiditatem neque ad audaciam esse, er gar nicht das Zeug habe, Liv.: quae materia et quanta ad maximas res opportunitas in animis inesset hominum, Cic.: non sum materiā digna perire tuā, Naturell (hartes, empfindungsloses), Ov. – / Archaist. Genet. materiai, Lucr. 1, 1051; 2, 1065 u. 5, 67. – Genet. Plur. (v. materies) materierum, Lact. 2, 12, 1 ed. Buenem. (mit codd. optt.). Vgl. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 411 u. 412.

    lateinisch-deutsches > materia

  • 6 materia

    māteria, ae, f. u. māteriēs, ēī, f. (mater), der Stoff, die Materie, woraus etwas hervorgeht, verfertigt oder unterhalten wird, I) eig.: A) im allg.: rerum, der Grundstoff der Dinge, Cic.: materia rudis, v. Chaos, Lucan.: ferri materia, Eisenerz, Iustin.: materiam praebet seges arida, v. Brennstoff, Zunder, Ov.: u. so habens semina flammae materies, Ov.: quaeque de sua materia grandescere, Lucr. – v. der Eitermaterie, dem Eiterstoff, Cels. 3, 27. no. 4. – v. Material zu einer Arbeit, zu einem Bau, parietum, Vitr.: materiam (an der Tür) superabat opus (die Arbeit), Ov.: u. so v. Baumaterialien aller Art, aes ferrumque et lintea et spartum et navalis alia materia ad classem aedificandam, Liv.: delata materia omnis infra Veliam, Liv.: vom Mauerkalk als Bindemittel beim Mauern, Iustin. – Plur., deûm imagines mortalibus materiis in species hominum effingere, Tac. hist. 5, 5: a deo ad materias avocant, lenken auf das Materielle ab, Min. Fel. 27, 2. – B) insbes., 1) das Holz der Nutzbarkeit nach, das Nutzholz, Bauholz (Ggstz. ligna, das Brennholz), a) als Nutzholz u. als noch grünes, frisches Holz übh., sowohl ganze Bäume als Zweige, lenta (zähes) materies, Plaut.: cupam materiā ulmeā aut fagineā facito, Cato: omni materiā et cultā et silvestri (alles Holz, sowohl angepflanztes als wildwachsendes) partim ad calefaciendum corpus
    ————
    igni adhibito et ad mitigandum cibum utimur, partim ad aedificandum, Cic.: materies vitis, das Stammholz = der Stamm (Ggstz. sarmenta), Cic.: inter librum et materiam (dem Stammholz), Colum.: genus surculorum aptum materiae (zu Nutzholz, Bau- u. Brennholz), Colum. u. so oft von den Zweigen, das grüne Holz, Colum. – b) als Bauholz, zu Häusern, Schiffen, Brücken, zur Befestigung eines Lagers usw., Cic., Caes. u.a.: materia viridis, Liv.: navalis, Curt. u. Liv. epit.: pabuli, lignorum (Brennholzes), materiae (Bauholzes) aggestus, Tac.: zu Stangen, Cato: materiam caedere, Bauholz fällen, Liv. u.a.: Plur., ligna, materiae, Plin. ep. 10, 41 (50), 2: materiae navales, Liv. epit. 48. – 2) der Nahrungsstoff, imbecillissima, valentissima, media, Cels. 2, 18. p. 66, 34 sqq. (D.). – u. die Lebensmittel, Vorräte, Ov. met. 8, 876. – 3) übtr., die Gattung, Rasse, Art der Tiere, zur Fortpflanzung, generosa, Colum. 6, 27 in.: vetus, Colum. 7, 3, 15. – II) übtr.: 1) die Materie, Materialien, der Stoff zu etw., als Gegenstand geistiger od. künstlerischer Tätigkeit, Aufgabe, Vorwurf, huius materiae tractatio, Sen.: ad iocandum, Cic.: sermonum, Cic.: artis, Stoff, Gegenstand der Künste u. Wissenschaften, womit sie sich beschäftigen, Cic.: operis iusti, Vell.: aequitatis, Materie (locus communis) von der Billigkeit, Cic.: crescit mihi materies, der Stoff wächst mir unter den Hän-
    ————
    den, Cic.: nunc in tres partes omnem hanc materiam dividam, Sen.: materiam sermonibus praebere, Tac. – 2) der Vorrat an etw., ficti (an erdichteten Vorwänden), Ov. met. 9, 769. – 3) der Brennstoff, Zündstoff = die Ursache, Gelegenheit, Anregung, Veranlassung zu etw., seditionis, Cic.: materies omnium malorum, Sall.: aurum, summi materies mali, Hor.: longo materia bello, Tac.: materiam dare invidiae, Cic.: non superbiae ac libidini, sed bonitati ac moderationi facultatem et materiam dare, Cic.: materiam praebere criminibus (Beschuldigungen), von einem Acker, Liv.: invidiae flammam ac materiam criminibus suggerere (v. einem Ankläger), Liv.: materiam gloriae eripere alci, Liv.: pro materia, der Sache gemäß, Ov. – 4) die geistige Anlage, zuw. das Talent, Naturell, Catonis, Cic.: ingentis decoris, Liv.: angebatur ferox Tullia nihil materiae in viro neque ad cupiditatem neque ad audaciam esse, er gar nicht das Zeug habe, Liv.: quae materia et quanta ad maximas res opportunitas in animis inesset hominum, Cic.: non sum materiā digna perire tuā, Naturell (hartes, empfindungsloses), Ov. – Archaist. Genet. materiai, Lucr. 1, 1051; 2, 1065 u. 5, 67. – Genet. Plur. (v. materies) materierum, Lact. 2, 12, 1 ed. Buenem. (mit codd. optt.). Vgl. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 411 u. 412.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > materia

  • 7 detraho

    dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.

    2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.

    II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.: nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis, Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.

    2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.

    B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat., magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.

    C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.

    2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Romanis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detrahens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – / Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.

    lateinisch-deutsches > detraho

  • 8 agger

    aggĕr, aggĕris, m. [ad + gero]    - formes arch. arger, agerem, agere -- dans les mss. adger. [st1]1 [-] matériaux qu'on amoncelle pour remplir un vide ou former un tas: matériaux de remblai (terre, fascines, pierres), amoncellement de matériaux, matériaux de terrassement.    - aggerem petere, Caes.: aller chercher des matériaux.    - agerre fossas explere (complere): remblayer des fossés. [st1]2 [-] levée de terre, talus, digue, môle, berge.    - gramineo ripae religare ab aggere classem, Virg. 7: amarrer la flotte au talus gazonné de la rive.    - moles atque aggerem ab utraque parte litoris jaciebat, Caes. BC. 1: il jetait de chaque rive un môle en terre-plein. [st1]3 [-] chaussée d'une route, chaussée.    - viae deprensus in aggere serpens,Virg. En. 5: un serpent surpris sur la chaussée de la route.    - Aurelius agger (= via Aurelia), Rutil. Itiner. 39: la voie Aurélienne.    - aggerem viae tres praetoriae cohortes obtinuere,Tac. H. 2: trois cohortes prétoriennes occupèrent la chaussée de la route. [st1]4 [-] élévation construite pour défendre un camp: rempart, fortification, retranchement; terrasse (élevée contre les murailles d'une ville assiégée).    - agger Tarquinii, Plin. Hor.: rempart de Tarquin (élevé pour la défense de Rome depuis la porte Colline jusqu'à la porte Esquiline).    - aggerem apparare (instruere, facere, jacere): élever une terrasse (devant le fossé, avec la terre provenant de ce fossé, et protégée par une palissade).    - ignes aggeri et turribus inferebantur, Caes. BC. 2: des brandons enflammés étaient lancés sur la terrasse et les tours.    - jamque agger aequaverat summae fastigium terrae, Curt.: déjà le remblai était arrivé au niveau du sol.    - ingentem vim materiae faciendo aggeri detrahebant, Curt. 8: ils en retiraient une masse énorme de matériaux pour faire un remblai.    - au fig. agger oppugnandae Italiae, Cic. Phil. 10: une position avantageuse pour attaquer l'Italie. [st1]5 [-] amoncellement, amas, tas, élévation, éminence, tertre, colline, butte, tribune, montagne, sommet.    - quoad praecipitaretur ex aggere, Suet. Cal.: jusqu'à ce qu'il fût précipité du haut de la butte (de la roche Tarpéienne).    - tumuli ex aggere, Virg.: du haut d'une éminence.    - tuba commissos medio canit aggere ludos, Virg. En. 5: la trompette, au milieu d'un talus, sonne l'ouverture des jeux.    - agger armorum, Tac.: amas d'armes.    - cadaverum aggeres, Amm.: monceaux de cadavres.    - aggeribus socer Alpinis descendens, Virg. En. 6: le beau-père descendant du rempart des Alpes.    - Thessalici aggeres, Sen.: les montagnes de Thessalie. - voir hors site agger.
    * * *
    aggĕr, aggĕris, m. [ad + gero]    - formes arch. arger, agerem, agere -- dans les mss. adger. [st1]1 [-] matériaux qu'on amoncelle pour remplir un vide ou former un tas: matériaux de remblai (terre, fascines, pierres), amoncellement de matériaux, matériaux de terrassement.    - aggerem petere, Caes.: aller chercher des matériaux.    - agerre fossas explere (complere): remblayer des fossés. [st1]2 [-] levée de terre, talus, digue, môle, berge.    - gramineo ripae religare ab aggere classem, Virg. 7: amarrer la flotte au talus gazonné de la rive.    - moles atque aggerem ab utraque parte litoris jaciebat, Caes. BC. 1: il jetait de chaque rive un môle en terre-plein. [st1]3 [-] chaussée d'une route, chaussée.    - viae deprensus in aggere serpens,Virg. En. 5: un serpent surpris sur la chaussée de la route.    - Aurelius agger (= via Aurelia), Rutil. Itiner. 39: la voie Aurélienne.    - aggerem viae tres praetoriae cohortes obtinuere,Tac. H. 2: trois cohortes prétoriennes occupèrent la chaussée de la route. [st1]4 [-] élévation construite pour défendre un camp: rempart, fortification, retranchement; terrasse (élevée contre les murailles d'une ville assiégée).    - agger Tarquinii, Plin. Hor.: rempart de Tarquin (élevé pour la défense de Rome depuis la porte Colline jusqu'à la porte Esquiline).    - aggerem apparare (instruere, facere, jacere): élever une terrasse (devant le fossé, avec la terre provenant de ce fossé, et protégée par une palissade).    - ignes aggeri et turribus inferebantur, Caes. BC. 2: des brandons enflammés étaient lancés sur la terrasse et les tours.    - jamque agger aequaverat summae fastigium terrae, Curt.: déjà le remblai était arrivé au niveau du sol.    - ingentem vim materiae faciendo aggeri detrahebant, Curt. 8: ils en retiraient une masse énorme de matériaux pour faire un remblai.    - au fig. agger oppugnandae Italiae, Cic. Phil. 10: une position avantageuse pour attaquer l'Italie. [st1]5 [-] amoncellement, amas, tas, élévation, éminence, tertre, colline, butte, tribune, montagne, sommet.    - quoad praecipitaretur ex aggere, Suet. Cal.: jusqu'à ce qu'il fût précipité du haut de la butte (de la roche Tarpéienne).    - tumuli ex aggere, Virg.: du haut d'une éminence.    - tuba commissos medio canit aggere ludos, Virg. En. 5: la trompette, au milieu d'un talus, sonne l'ouverture des jeux.    - agger armorum, Tac.: amas d'armes.    - cadaverum aggeres, Amm.: monceaux de cadavres.    - aggeribus socer Alpinis descendens, Virg. En. 6: le beau-père descendant du rempart des Alpes.    - Thessalici aggeres, Sen.: les montagnes de Thessalie. - voir hors site agger.
    * * *
        Agger, aggeris, m. g. pen. corr. Amas ou monceau et tas de quelque chose que ce soit.
    \
        Agger. Virg. Une levee, ou la chauffee d'un estang, ou d'une riviere, Une digue, Un talu, Une tursie.
    \
        Agger. Liu. Cic. Un rempar, Une terrace.
    \
        Aggerem iacere. Caesar. Faire une levee, ou rempar, ou terrace, ou une digue, ou un talu, ou tursie.
    \
        Agger viae. Virg. Le pavé hors la ville, La chaussee qui est plus haulte que le reste du chemin.
    \
        Gramineus agger ripae. Virg. Herbu.
    \
        Incuruus agger. Ouid. Rempar faict en arc.
    \
        Niuei aggeres. Virg. Monceaulx de neige.
    \
        Subitus agger. Lucan. Un rempar faict soubdainement.
    \
        Terreus agger. Varro. Rempar de terre.
    \
        Aggere tecta moliri. Virg. Faire des maisons de terre.

    Dictionarium latinogallicum > agger

  • 9 claresco

    clāresco, ĕre, clārui [clareeo] - intr. - [st1]1 [-] devenir clair, briller, étinceler.    - clarescit dies, Sen. Herc. Fur. 123: le jour commence à luire. --- Val. Fl. 7, 3; Tac. An. 15, 37. [st1]2 [-] devenir illustre, s’illustrer.    - ex gente Domitia duae familiae claruerunt, Suet. Ner. 1: deux branches de la famille Domitia se rendirent illustres.    - quoquo facinore clarescere, Tac. An. 4, 52: se faire un nom à tout prix. --- Tac. H. 2, 53; G. 14; Or. 36; Suet. Gram. 17; Just. 2, 1. [st1]3 [-] devenir distinct [pour l’oreille].    - clarescunt sonitus, Virg. En. 2, 301: les bruits se précisent.    - praeclusis, quibus clarescunt (tibiae) foraminibus, Quint. 1, 11, 7: quand on bouche les trous qui donnent un son aigu [à la flûte]. --- Gabius Bassus d. Gell. 5, 7, 2. [st1]4 [-] devenir distinct [pour l’esprit], devenir évident.    - alid ex alio clarescet, Lucr. 1, 1115: une chose s’éclairera par une autre.    - verba ipso materiae nitore clarescunt, Quint. 3, 8, 61: de la clarté de l'idée naît la clarté de l'expression. --- Quint. 8, 5, 19; 6, 4, 9; Macr. Somn. Scip. 2, 12.
    * * *
    clāresco, ĕre, clārui [clareeo] - intr. - [st1]1 [-] devenir clair, briller, étinceler.    - clarescit dies, Sen. Herc. Fur. 123: le jour commence à luire. --- Val. Fl. 7, 3; Tac. An. 15, 37. [st1]2 [-] devenir illustre, s’illustrer.    - ex gente Domitia duae familiae claruerunt, Suet. Ner. 1: deux branches de la famille Domitia se rendirent illustres.    - quoquo facinore clarescere, Tac. An. 4, 52: se faire un nom à tout prix. --- Tac. H. 2, 53; G. 14; Or. 36; Suet. Gram. 17; Just. 2, 1. [st1]3 [-] devenir distinct [pour l’oreille].    - clarescunt sonitus, Virg. En. 2, 301: les bruits se précisent.    - praeclusis, quibus clarescunt (tibiae) foraminibus, Quint. 1, 11, 7: quand on bouche les trous qui donnent un son aigu [à la flûte]. --- Gabius Bassus d. Gell. 5, 7, 2. [st1]4 [-] devenir distinct [pour l’esprit], devenir évident.    - alid ex alio clarescet, Lucr. 1, 1115: une chose s’éclairera par une autre.    - verba ipso materiae nitore clarescunt, Quint. 3, 8, 61: de la clarté de l'idée naît la clarté de l'expression. --- Quint. 8, 5, 19; 6, 4, 9; Macr. Somn. Scip. 2, 12.
    * * *
        Claresco, clarescis, clarescere. Quint. Estre cler et manifeste, Devenir cler.
    \
        Dies clarescit. Senec. Le jour s'esclercist, ou devient cler.
    \
        Plausu clarescere vulgi. Claud. Estre fort loué du commun populaire.

    Dictionarium latinogallicum > claresco

  • 10 coitus

    [st1]1 [-] cŏĭtus, a, um: part. passé de coeo. [st1]2 [-] cŏĭtŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - action de se joindre, de se réunir, réunion, rapprochement. - [abcl]b - union charnelle, accouplement. - [abcl]c - greffe, ente. - [abcl]d - fécondation des plantes.[/b]    - coitus venae, Cels.: cicatrice de la veine.    - coitus inutilis materiae, Cels.: amas d'une matière nuisible.    - coitus syllabarum, Quint. 9, 4, 59: contraction de syllabes.    - luna in coitu solis, Plin.: la lune en conjonction avec le soleil, la nouvelle lune.
    * * *
    [st1]1 [-] cŏĭtus, a, um: part. passé de coeo. [st1]2 [-] cŏĭtŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - action de se joindre, de se réunir, réunion, rapprochement. - [abcl]b - union charnelle, accouplement. - [abcl]c - greffe, ente. - [abcl]d - fécondation des plantes.[/b]    - coitus venae, Cels.: cicatrice de la veine.    - coitus inutilis materiae, Cels.: amas d'une matière nuisible.    - coitus syllabarum, Quint. 9, 4, 59: contraction de syllabes.    - luna in coitu solis, Plin.: la lune en conjonction avec le soleil, la nouvelle lune.
    * * *
        Coitus, huius coitus, pen. corr. Substantiuum. Plin. Compaignie charnelle avec une femme.
    \
        Coitus humoris. Cels. Assemblee d'humeur.

    Dictionarium latinogallicum > coitus

  • 11 concilium

    concĭlĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] jonction, réunion, assemblage, société. [st2]2 [-] assemblée délibérante, conseil. [st2]3 [-] ressort judiciaire, juridiction. [st2]4 [-] liseron (plante). [st2]5 [-] Eccl. concile.    - quae constant concilio principiorum, Lucr.: les êtres qui sont formés de l'assemblage des éléments.    - concilium materiai (= materiae), Lucr. 1, 518: réunion d'atomes.    - concilium corporale, Arn.: union charnelle.    - concilium luminis, Ambr.: harmonie des couleurs.    - hoc mihi tecum concilium manebit, Ov. M. 1: je conserverai ce moyen de m'entretenir avec toi.    - concilium virtutum, Cic.: le cercle des vertus.    - concilium habere: tenir une assemblée, tenir conseil.    - dare (praebere) concilium legatis: donner audience aux députés.    - neque hos habendos civium loco neque ad concilium adhibendos censeo, Caes. BG. 7: j’estime que ceux-là ne doivent pas être considérés comme des citoyens et ne méritent pas de faire partie du conseil.    - concilii Achaeorum esse, Liv. 36, 31, 1: faire partie de la ligue des Achéens.    - concilia plebi ou plebis: conciles de la plèbe (qui, votant par tribus, nommait les tribuns de la plèbe et les édiles plébéiens et votait les plébiscites).    - concilium populi: comices curiates, centuriates.    - concilium indicere: indiquer le jour de l'assemblée.
    * * *
    concĭlĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] jonction, réunion, assemblage, société. [st2]2 [-] assemblée délibérante, conseil. [st2]3 [-] ressort judiciaire, juridiction. [st2]4 [-] liseron (plante). [st2]5 [-] Eccl. concile.    - quae constant concilio principiorum, Lucr.: les êtres qui sont formés de l'assemblage des éléments.    - concilium materiai (= materiae), Lucr. 1, 518: réunion d'atomes.    - concilium corporale, Arn.: union charnelle.    - concilium luminis, Ambr.: harmonie des couleurs.    - hoc mihi tecum concilium manebit, Ov. M. 1: je conserverai ce moyen de m'entretenir avec toi.    - concilium virtutum, Cic.: le cercle des vertus.    - concilium habere: tenir une assemblée, tenir conseil.    - dare (praebere) concilium legatis: donner audience aux députés.    - neque hos habendos civium loco neque ad concilium adhibendos censeo, Caes. BG. 7: j’estime que ceux-là ne doivent pas être considérés comme des citoyens et ne méritent pas de faire partie du conseil.    - concilii Achaeorum esse, Liv. 36, 31, 1: faire partie de la ligue des Achéens.    - concilia plebi ou plebis: conciles de la plèbe (qui, votant par tribus, nommait les tribuns de la plèbe et les édiles plébéiens et votait les plébiscites).    - concilium populi: comices curiates, centuriates.    - concilium indicere: indiquer le jour de l'assemblée.
    * * *
        Concilium, concilii, pen. corr. Assemblee de peuple, Concile.
    \
        Coire in concilium. Lucret. S'assembler.
    \
        Habere deorum concilia. Virgil. Estre avec Dieu en paradis.
    \
        Concilium, pro Coagmento. Lucret. Assemblage.
    \
        Concilium, Herba Plinio. Laseron.

    Dictionarium latinogallicum > concilium

  • 12 firmitas

    firmĭtās, ātis, f. [st1]1 [-] solidité, consistance, état robuste, fermeté.    - ictum firmitas materiae sustinet, Caes. BC. 2, 11, 1: la solidité du bois soutient le choc.    - Plin. 19, 1, 2, § 14; 35, 12, 46, § 158; 14, 3, 4, § 40; 14, 2, 4, § 21; Cic. Phil. 2, 25, 63; Plin. Pan. 4, 7; 15, 1; Quint. 11, 3, 16; 40; Gell. 2, 3, 4; Plin. 20, 5, 20, § 42. [st1]2 [-] force d'âme, constance.    - firmitas (animi): force d'âme.    - Cic. Ac. 2, 20, 66; Planc. in Cic. Fam. 10, 24, 3; Cic. Lael. 13, 46; 5, 19; Fam. 11, 12, 1; Suet. Vesp. 7.
    * * *
    firmĭtās, ātis, f. [st1]1 [-] solidité, consistance, état robuste, fermeté.    - ictum firmitas materiae sustinet, Caes. BC. 2, 11, 1: la solidité du bois soutient le choc.    - Plin. 19, 1, 2, § 14; 35, 12, 46, § 158; 14, 3, 4, § 40; 14, 2, 4, § 21; Cic. Phil. 2, 25, 63; Plin. Pan. 4, 7; 15, 1; Quint. 11, 3, 16; 40; Gell. 2, 3, 4; Plin. 20, 5, 20, § 42. [st1]2 [-] force d'âme, constance.    - firmitas (animi): force d'âme.    - Cic. Ac. 2, 20, 66; Planc. in Cic. Fam. 10, 24, 3; Cic. Lael. 13, 46; 5, 19; Fam. 11, 12, 1; Suet. Vesp. 7.
    * * *
        Firmitas, pen. corr. Plaut. Fermeté, Constance.
    \
        Firmitas vinorum. Plin. Fermeté ou puissance de vins.

    Dictionarium latinogallicum > firmitas

  • 13 moderatrix

    mŏdĕrātrix, īcis, f. celle qui modère, celle qui règle, modératrice, directrice.    - temperantia est moderatrix omnium commotionum, Cic. Tusc. 5, 14, 42: la tempérance modère toutes les émotions de l'âme.    - materiae universae moderatrix divina est providentia, Cic. Nat. 3: le principe qui contrôle toute cette matière est la providence divine.    - res publica, moderatrix omnium factorum, Cic. Phil. 5, 18, 50: la république, modératrice de toutes ses actions.    - curia moderatrix officii, Cic. Fl. 24, 57: la curie, qui indique où est le devoir.
    * * *
    mŏdĕrātrix, īcis, f. celle qui modère, celle qui règle, modératrice, directrice.    - temperantia est moderatrix omnium commotionum, Cic. Tusc. 5, 14, 42: la tempérance modère toutes les émotions de l'âme.    - materiae universae moderatrix divina est providentia, Cic. Nat. 3: le principe qui contrôle toute cette matière est la providence divine.    - res publica, moderatrix omnium factorum, Cic. Phil. 5, 18, 50: la république, modératrice de toutes ses actions.    - curia moderatrix officii, Cic. Fl. 24, 57: la curie, qui indique où est le devoir.
    * * *
        Moderatrix, pen. prod. moderatricis. Cic. Moderatrice, Gouvernante, Regente, Gouverneresse.

    Dictionarium latinogallicum > moderatrix

  • 14 detraho

    dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.
    2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.
    II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.:
    ————
    nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis,
    ————
    Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.
    2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa
    ————
    binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.
    B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat.,
    ————
    magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.
    C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.
    2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Roma-
    ————
    nis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detra-
    ————
    hens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > detraho

  • 15 aeternitas

    aeternitās, ātis f. [ aeternus ]
    1) вечность, бессмертие, нерушимость (materiae PM; animarum Sen)
    aeternitatem immortalitatemque donare alicui C — увековечить и обессмертить чьё-л. имя
    opus aeternitate tuā dignum PJ — произведение, достойное твоей бессмертной славы

    Латинско-русский словарь > aeternitas

  • 16 clandestinus

    clandestīnus, a, um [ clam ]
    потаённый, тайный, скрытый (colloquia cum hostibus C; nuptiae Pl; motus materiae Lcr),

    Латинско-русский словарь > clandestinus

  • 17 concilio

    āvī, ātum, āre [ concilium ]
    1) соединять (corpora materiae Lcr; dispersa Lcr)
    2) уплотнять, сбивать, валять ( vestimentum Vr)
    3) сближать, сдружить ( aliquos inter se C)
    c. aliquem alicui Cs, C — расположить кого-л. в чью-л. пользу
    c. aliquem aliquā re C — склонить кого-л. чём-л. на свою сторону (снискать чём-л. чьё-л. расположение) (c. judicem Q; animos hominum C)
    nihil est accommodatius ad conciliandum Q — нет ничего более подходящего для того, чтобы расположить в свою пользу
    4) устраивать, заключать (nuptias Nep, Just)
    5) доставлять, доставать, добывать (alicui principatum VP; pecuniam C)
    6) приобретать, стяжать, снискивать (sibi amorem ab omnibus C; famam clementiaejustitiaeque L)
    alicui invidiam c. VP — навлечь на кого-л. ненависть
    7) редко предлагать, советовать, рекомендовать ( artes suas alicui O)
    8) сводничать, сводить (aliquam alicui Ctl, Su etc.)

    Латинско-русский словарь > concilio

  • 18 concilium

    ī n. (одного корня с calo)
    1)
    а) сочетание, соединение, связь ( rerum Lcr)
    c. alicujus cum aliquo O etc. — чьи-л. связи с кем-л
    3) встреча, свидание (videre aliquem in concilio Pl)
    4) сходка, сборище, тж. круг, общество (Cyclopum V; pastorum C); сонм, круг (virtutum, caelestium C)
    concilii alicujus recusare L — отказаться от союза с кем-л.
    6) совещание, собрание, заседание (Gallorum L; totius Graeciae QC)
    c. populi (plebis) Hнародное собрание
    convocare (cogere) c. Cs, Vсозвать собрание
    aliquem adhibere ad c. Cs — приглашать кого-л. к соучастию в совещании

    Латинско-русский словарь > concilium

  • 19 congressus

    I a, um part. pf. к congredior II congressus, ūs m. [ congredior ]
    1) сближение, схождение, общение ( optare congressum C)
    ad alicujus congressum colloquiumque venire C — встретиться и беседовать с кем-л.
    congressus alicujus petĕre V — разыскать кого-л.
    2) соитие, половой акт (c. feminarum PM)
    3) сцепление, связь ( materiae Lcr)
    4) стычка, столкновение ( magnam cladem in congressu facere Sl)

    Латинско-русский словарь > congressus

  • 20 conjectus

    I a, um part. pf. к conjicio II conjectus, ūs m. [ conjicio ]
    2) бросание, кидание, метание ( telorum Nep)
    3) стечение, скопление (elementorum, materiae Lcr)
    4) расстояние выстрела, бросок
    5) обращение (animorum, oculorum C)

    Латинско-русский словарь > conjectus

См. также в других словарях:

  • MATERIAE Infames — sive Inopinabiles A. Gellio dicuntur, quas Graeci ἀδόξους appellavêre; de quibus is ita l. 17. c. 12. Infames materias, sive quis mavult dicere inopinabiles, quas Graeci ἀδόξους ὑποςθέσεις appelant, et veteres adorti sunt, non Sophistae solum sed …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SYMPATHICAE materiae species — soli Auctori nota, aquae subere fulta innatans, Horoscopium, lucis dominum sequi cernitur, magnum naturae opus, in Musaeo Athan. Kircheri Romae. Georg. de Sepibus Descript. eius p. 1 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Compétence d'attribution ou ratione materiae —    compétence d une juridiction en fonction de la nature des affaires …   Lexique de Termes Juridiques

  • Compétence matérielle ou ratione materiae —    aptitude d une juridiction à connaître des infractions en fonction de leur nature …   Lexique de Termes Juridiques

  • Ratione personae, ratione materiae, ratione loci —    Procédure civile: en raison de la personne, en raison de la matière, en raison du lieu …   Lexique de Termes Juridiques

  • ratione materiae — /raeshiyowniy matiriyiy/ Lat. By reason of the matter involved; in consequence of, or from the nature of, the subject matter …   Black's law dictionary

  • ratione materiae — By reason of the matter in hand …   Ballentine's law dictionary

  • Materia Medica — (von lat. materia = Stoff, Thema und medicus = heilsam, heilend, „heilender Stoff“) ist ein historischer Ausdruck für die Lehre von den Arzneimitteln. Heute wird er nur noch in der Homöopathie verwendet. Er bezeichnet dort einerseits die… …   Deutsch Wikipedia

  • Materia medica — (von lat. materia = Stoff, Thema und medicus = heilsam, heilend, „heilender Stoff“) ist ein historischer Ausdruck für die Lehre von den Arzneimitteln, welcher ursprünglich von Pedanios Dioscurides kreiert wurde. In seinem Werk De materia medica… …   Deutsch Wikipedia

  • AEDES — I. AEDES non idem cum Templo Gellius l. 14. c. 7. Non omnes aedes sacrae templa ac ne aedes quidem Vestae templum est. Varro de L. L. l. 6. Quod addit templa ut sint dextra; aiunt sancta esse, qui glossas scripserunt; nam Curia Hostilia templum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Ломоносов, Михаил Васильевич — — ученый и писатель, действительный член Российской Академии Наук, профессор химии С. Петербургского университета; родился в дер. Денисовке, Архангельской губ., 8 ноября 1711 г., скончался в С. Петербурге 4 апреля 1765 года. В настоящее… …   Большая биографическая энциклопедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»